یک بیماری دژنراتیو
مقدمه
آرتروز (Osteoarthritis) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن مفصلی است که به دلیل فرسایش تدریجی غضروف در مفاصل به وجود می‌آید. این بیماری می‌تواند هر مفصلی را تحت تأثیر قرار دهد، اما وقتی در ستون فقرات رخ می‌دهد، مشکلات و ناراحتی‌های خاصی را ایجاد می‌کند. آرتروز ستون فقرات معمولاً در ناحیه گردنی (گردن) و کمری (پایین کمر) رخ می‌دهد، زیرا این بخش‌ها بیشتر تحت فشار و حرکات مداوم قرار دارند. در این مقاله از سایت دکتر مسعود اعتدالی (بهترین متخصص کایروپراکتیک)، به بررسی جامع علل، علائم، تشخیص، درمان و راهکارهای پیشگیری از آرتروز ستون فقرات خواهیم پرداخت.
آناتومی و عملکرد ستون فقرات
ستون فقرات از ۳۳ مهره تشکیل شده است که به پنج بخش اصلی تقسیم می‌شوند:
مهره‌های گردنی (Cervical) – شامل ۷ مهره در ناحیه گردن
مهره‌های سینه‌ای (Thoracic) – شامل ۱۲ مهره در ناحیه پشت
مهره‌های کمری (Lumbar) – شامل ۵ مهره در پایین کمر
مهره‌های خاجی (Sacral) – شامل ۵ مهره که به هم جوش خورده‌اند
مهره‌های دنبالچه (Coccygeal) – شامل ۴ مهره جوش‌خورده
بین هر دو مهره، دیسک‌های بین‌مهره‌ای وجود دارند که مانند ضربه‌گیر عمل کرده و از ساییدگی استخوان‌ها بر روی یکدیگر جلوگیری می‌کنند. این دیسک‌ها از ماده‌ای ژلاتینی در مرکز (نوکلئوس پالپوزوس) و یک حلقه فیبری (آنولوس فیبروزوس) در اطراف تشکیل شده‌اند. غضروف مفصلی نیز سطح مفاصل را می‌پوشاند و امکان حرکت روان و بدون درد را فراهم می‌کند.
آرتروز ستون فقرات چیست؟
آرتروز ستون فقرات نوعی بیماری دژنراتیو (تخریبی) است که باعث از بین رفتن تدریجی غضروف مفاصل بین مهره‌ها می‌شود. با فرسایش غضروف، استخوان‌ها به صورت مستقیم بر روی یکدیگر ساییده می‌شوند که باعث ایجاد التهاب، درد و محدودیت حرکتی می‌شود.
در مراحل پیشرفته، بدن به صورت واکنشی اقدام به تولید زائده‌های استخوانی (استئوفیت) در اطراف مفاصل آسیب‌دیده می‌کند تا ثبات ستون فقرات را افزایش دهد، اما این زائده‌ها می‌توانند به اعصاب نخاعی فشار آورده و باعث بروز درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی شوند.
علل آرتروز ستون فقرات
- افزایش سن
با بالا رفتن سن، غضروف‌ها به تدریج خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده و مستعد ساییدگی می‌شوند.
- عوامل ژنتیکی
زمینه‌های ژنتیکی نقش مهمی در استعداد ابتلا به آرتروز دارند.
- آسیب‌های قبلی
آسیب‌های ورزشی، تصادفات یا صدمات مکرر به ستون فقرات می‌توانند باعث آسیب به غضروف‌ها و مفاصل شوند.
- وزن بالا
اضافه‌وزن باعث افزایش فشار بر مفاصل ستون فقرات، به‌ویژه در ناحیه کمری، شده و روند فرسایش را تسریع می‌کند.
- سبک زندگی کم‌تحرک
عدم فعالیت بدنی باعث ضعف عضلات حمایت‌کننده ستون فقرات و افزایش فشار بر مفاصل می‌شود.
- مشکلات ساختاری ستون فقرات
اختلالات مادرزادی یا مشکلاتی مانند اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) باعث توزیع نامتعادل وزن و استهلاک غضروف‌ها می‌شوند.
علائم آرتروز ستون فقرات
درد مزمن – درد ممکن است در ناحیه گردن، کمر یا هر دو ظاهر شود.
کاهش انعطاف‌پذیری – سختی و محدودیت در حرکت مفاصل، به‌ویژه پس از استراحت طولانی.
صدای ساییدگی (کریپتوس) – شنیدن صدای ساییده شدن استخوان‌ها در هنگام حرکت.
ضعف عضلانی – فشرده شدن اعصاب ممکن است باعث ضعف در دست‌ها یا پاها شود.
بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن – به دلیل فشار بر اعصاب نخاعی.
گرفتگی عضلات – اسپاسم‌های عضلانی ناشی از فشار بر اعصاب.
تشخیص آرتروز ستون فقرات
- معاینه بالینی
پزشک با بررسی علائم، دامنه حرکتی و میزان درد، اطلاعات اولیه را جمع‌آوری می‌کند.
- تصویربرداری
اشعه ایکس (X-ray) – برای مشاهده کاهش فضای بین مهره‌ها و وجود زائده‌های استخوانی.
ام‌آر‌آی (MRI) – برای ارزیابی دقیق‌تر بافت‌های نرم، دیسک‌ها و اعصاب.
سی‌تی اسکن (CT) – برای بررسی جزئیات استخوان‌ها.
- آزمایش خون
برای رد احتمال سایر بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید.
درمان آرتروز ستون فقرات
- درمان دارویی
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن
مسکن‌ها (استامینوفن)
داروهای شل‌کننده عضلانی
تزریق کورتیکواستروئید در ناحیه مفصل آسیب‌دیده
تمرینات کششی و تقویتی
درمان‌های دستی (مانیپولاسیون)
استفاده از تکنیک‌های گرما و سرما درمانی
- تغییر سبک زندگی
کاهش وزن
انجام فعالیت‌های کم‌فشار مانند شنا و پیاده‌روی
حفظ وضعیت صحیح بدن در حالت نشسته و خوابیده
- درمان‌های تهاجمی
تزریق استروئید – برای کاهش التهاب
فیوژن ستون فقرات – جوش دادن مهره‌ها برای کاهش درد
لامینکتومی – برداشتن قسمت‌های اضافی استخوان برای کاهش فشار بر اعصاب
پیشگیری از آرتروز ستون فقرات
حفظ وزن مناسب
انجام ورزش‌های تقویتی و کششی
پرهیز از حرکات ناگهانی و فعالیت‌های سنگین
رعایت وضعیت صحیح بدن در هنگام نشستن و ایستادن
مصرف رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D
نتیجه‌گیری
آرتروز ستون فقرات یک بیماری مزمن و پیشرونده است که با تخریب غضروف مفاصل همراه است. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد، اما با مدیریت صحیح از طریق داروها، فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی می‌توان علائم را کنترل و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. مراجعه به موقع به پزشک و رعایت توصیه‌های درمانی نقش مهمی در کاهش پیشرفت بیماری دارد.
صفحه ی رسمی اینستاگرام دکتر مسعود اعتدالی – بهترین متخصص کایروپراکتیک را دنبال کنید.
پروفایل دکتر مسعود اعتدالی (بهترین متخصص کایروپراکتیک اصفهان) در کلینیک 24