علل، انواع و راه‌های درمان
مقدمه
ستون فقرات یکی از مهم‌ترین ساختارهای بدن انسان است که نقش کلیدی در حمایت از بدن، حفظ تعادل و انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و سایر بخش‌های بدن ایفا می‌کند. هر گونه آسیب به این بخش حساس می‌تواند عواقب جدی و گاه جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. آسیب‌های ستون فقرات ممکن است به دلیل ضربه، سقوط یا تصادفات رخ دهند و باعث شکستگی، دررفتگی یا آسیب به نخاع شوند. در این مقاله از سایت دکتر مسعود اعتدالی (بهترین متخصص کایروپراکتیک)، به بررسی جامع علل، انواع، نشانه‌ها و روش‌های درمان آسیب‌های ستون فقرات خواهیم پرداخت.
آناتومی ستون فقرات
ستون فقرات از ۳۳ مهره تشکیل شده است که به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شوند:
مهره‌های گردنی (7 مهره) – در بخش فوقانی و گردن قرار دارند.
مهره‌های سینه‌ای (12 مهره) – در قسمت پشت و قفسه سینه.
مهره‌های کمری (5 مهره) – در قسمت پایینی پشت.
مهره‌های خاجی و دنبالچه‌ای (9 مهره جوش خورده) – در قسمت انتهایی ستون فقرات.
بین مهره‌ها دیسک‌های بین‌مهره‌ای قرار دارند که مانند ضربه‌گیر عمل کرده و باعث انعطاف‌پذیری ستون فقرات می‌شوند. نخاع از طریق کانال نخاعی عبور کرده و از مغز به سمت اندام‌های تحتانی گسترش می‌یابد.
علل آسیب‌های ستون فقرات
- ضربه مستقیم
ضربه مستقیم به ستون فقرات می‌تواند در اثر عوامل زیر رخ دهد:
تصادفات رانندگی
سقوط از ارتفاع
ضربه شدید در حین ورزش
- سقوط
سقوط از ارتفاع یا افتادن از بلندی می‌تواند منجر به شکستگی یا دررفتگی مهره‌ها شود. سقوط در افراد مسن، به دلیل پوکی استخوان، شایع‌تر است.
- آسیب‌های ورزشی
ورزش‌هایی مانند فوتبال، ژیمناستیک و اسکی می‌توانند باعث کشیدگی، دررفتگی و حتی شکستگی مهره‌ها شوند.
- آسیب‌های غیرمستقیم
آسیب ناشی از حرکات ناگهانی و فشار بیش از حد به ستون فقرات، مانند بلند کردن اجسام سنگین یا چرخش ناگهانی بدن، نیز می‌تواند باعث آسیب شود.
انواع آسیب‌های ستون فقرات
- شکستگی مهره‌ها
شکستگی مهره‌ها به دلیل فشار یا ضربه ناگهانی رخ می‌دهد. این شکستگی‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
شکستگی فشاری – ناشی از فشردگی مهره‌ها به دلیل سقوط یا فشار.
شکستگی انفجاری – مهره‌ها به دلیل ضربه مستقیم به چند تکه تقسیم می‌شوند.
- دررفتگی مهره‌ها
دررفتگی زمانی رخ می‌دهد که یک مهره از جای خود خارج شود. این حالت می‌تواند باعث فشرده شدن نخاع و بروز علائم عصبی شود.
- آسیب به نخاع
آسیب به نخاع ممکن است به صورت کامل یا ناقص باشد:
آسیب کامل – باعث از بین رفتن کامل حس و حرکت در پایین محل آسیب می‌شود.
آسیب ناقص – عملکرد نسبی حسی و حرکتی در برخی نقاط پایین محل آسیب باقی می‌ماند.
- پارگی یا آسیب به دیسک بین‌مهره‌ای
آسیب به دیسک ممکن است باعث بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک شده و به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار وارد کند.
علائم آسیب‌های ستون فقرات
علائم آسیب بسته به محل و شدت آسیب متفاوت است:
درد شدید در محل آسیب
بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها
ضعف عضلانی یا فلج
کاهش کنترل مثانه و روده
کاهش دامنه حرکتی
بدشکلی ستون فقرات
تشخیص آسیب‌های ستون فقرات
- معاینه بالینی
پزشک ابتدا بیمار را از نظر عملکرد عصبی، حساسیت به درد و وضعیت حرکتی معاینه می‌کند.
- تصویربرداری پزشکی
رادیوگرافی (X-ray): برای بررسی شکستگی و بدشکلی مهره‌ها.
سی‌تی اسکن (CT): برای بررسی دقیق‌تر ساختار استخوان‌ها.
ام‌آر‌آی (MRI): برای ارزیابی آسیب به بافت‌های نرم و نخاع.
درمان آسیب‌های ستون فقرات
- درمان غیرجراحی
استراحت – استراحت کوتاه‌مدت برای کاهش التهاب.
بریس یا آتل – برای تثبیت مهره‌ها و جلوگیری از حرکت اضافی.
داروهای ضدالتهابی و مسکن – برای کنترل درد و التهاب.
فیزیوتراپی – برای تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و بهبود حرکت.
- درمان جراحی
در موارد شدید، مداخلات جراحی زیر انجام می‌شود:
جراحی تثبیت مهره‌ها – استفاده از پیچ و میله برای تثبیت مهره‌ها.
لامینکتومی – برداشتن بخشی از مهره برای کاهش فشار بر نخاع.
دیسککتومی – برداشتن بخش آسیب‌دیده دیسک برای کاهش فشار.
توانبخشی پس از آسیب ستون فقرات
پس از درمان، دوره توانبخشی برای بازگرداندن قدرت و عملکرد طبیعی بدن ضروری است:
تمرینات حرکتی – برای افزایش دامنه حرکتی و قدرت.
کاردرمانی – برای بازآموزی فعالیت‌های روزمره.
آموزش شیوه‌های صحیح حرکت – برای جلوگیری از آسیب‌های بعدی.
عوارض آسیب‌های ستون فقرات
فلج دائمی – در صورت آسیب شدید به نخاع.
درد مزمن – به دلیل آسیب عصبی یا اختلال در ساختار مهره‌ها.
مشکلات عضلانی-اسکلتی – مانند سفتی عضلانی یا اسپاسم.
زخم‌های فشاری – به دلیل بی‌حرکتی طولانی‌مدت.
پیشگیری از آسیب‌های ستون فقرات
استفاده از کمربند ایمنی هنگام رانندگی.
استفاده از تجهیزات ایمنی در ورزش.
تمرینات تقویت‌کننده عضلات برای حفظ تعادل و استحکام ستون فقرات.
آموزش شیوه صحیح بلند کردن اجسام.
نتیجه‌گیری
آسیب‌های ستون فقرات می‌توانند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند. تشخیص سریع، درمان به‌موقع و پیگیری توانبخشی، نقش کلیدی در بهبود عملکرد بیمار دارد. با رعایت اصول ایمنی و حفظ وضعیت صحیح بدن، می‌توان از بسیاری از این آسیب‌ها جلوگیری کرد.
صفحه ی رسمی اینستاگرام دکتر مسعود اعتدالی – بهترین متخصص کایروپراکتیک را دنبال کنید.
پروفایل دکتر مسعود اعتدالی (بهترین متخصص کایروپراکتیک اصفهان) در کلینیک 24