انواع، علائم، تشخیص و درمان
مقدمه
تومورهای ستون فقرات به رشد غیرطبیعی سلول‌ها در داخل یا اطراف ستون فقرات گفته می‌شود. این تومورها می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. رشد این تومورها ممکن است به نخاع و اعصاب فشار وارد کند و باعث درد، ضعف عضلانی، و اختلالات عصبی شود. تومورهای ستون فقرات ممکن است از خود ستون فقرات (تومورهای اولیه) منشأ بگیرند یا به عنوان نتیجه‌ای از گسترش سرطان در سایر نقاط بدن (تومورهای ثانویه یا متاستاتیک) ایجاد شوند.
با توجه به اینکه ستون فقرات ساختار حساسی دارد و نخاع را که مرکز ارتباطات عصبی بدن است در بر می‌گیرد، تومورهای ستون فقرات می‌توانند عوارض جدی عصبی و حرکتی ایجاد کنند. در این مقاله از سایت دکتر مسعود اعتدالی (بهترین متخصص کایروپراکتیک)، به بررسی جامع انواع تومورهای ستون فقرات، علائم، روش‌های تشخیصی، گزینه‌های درمانی و پیش‌آگهی این بیماری‌ها خواهیم پرداخت.
آناتومی ستون فقرات
ستون فقرات از ۳۳ مهره تشکیل شده است که به ۵ بخش تقسیم می‌شود:
مهره‌های گردنی (۷ عدد): در ناحیه گردن
مهره‌های سینه‌ای (۱۲ عدد): در ناحیه قفسه سینه
مهره‌های کمری (۵ عدد): در ناحیه پایین کمر
مهره‌های خاجی (۵ عدد): به صورت جوش‌خورده
مهره‌های دنبالچه‌ای (۴ عدد): به صورت جوش‌خورده
درون ستون فقرات، نخاع قرار دارد که از مغز تا سطح مهره‌های کمری امتداد یافته است. نخاع با اعصاب نخاعی در سراسر بدن ارتباط دارد و پیام‌های عصبی را از مغز به سایر بخش‌های بدن منتقل می‌کند.
انواع تومورهای ستون فقرات
تومورهای ستون فقرات به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- تومورهای اولیه (Primary Tumors)
این تومورها مستقیماً از بافت‌های ستون فقرات (مانند استخوان‌ها، دیسک‌ها، نخاع یا اعصاب) منشأ می‌گیرند. تومورهای اولیه نسبتاً نادر هستند. انواع شایع این تومورها عبارت‌اند از:
استئوبلاستوما (Osteoblastoma):
این تومور خوش‌خیم معمولاً در مهره‌های گردنی ایجاد می‌شود و ممکن است باعث درد و محدودیت حرکتی شود.
کوردوما (Chordoma):
یک تومور بدخیم و نادر است که معمولاً در انتهای ستون فقرات (ساکروم) رخ می‌دهد. این تومور رشد آهسته‌ای دارد اما ممکن است به بافت‌های اطراف نفوذ کند.
مننژیوما (Meningioma):
این تومور خوش‌خیم از غشاهای محافظ نخاع (مننژ) منشأ می‌گیرد. رشد آن آهسته است و بیشتر در زنان رخ می‌دهد.
شوآنوم (Schwannoma):
این تومور خوش‌خیم از سلول‌های شوآن (پوشش اعصاب) رشد می‌کند و معمولاً باعث درد و علائم عصبی می‌شود.
آستروسیتوما (Astrocytoma) و اپندیموما (Ependymoma):
این تومورها در داخل نخاع رشد می‌کنند و بسته به نوع سلولی ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند.
- تومورهای ثانویه (Secondary Tumors)
این تومورها از متاستاز (گسترش) سرطان‌های سایر نقاط بدن به ستون فقرات ناشی می‌شوند. شایع‌ترین سرطان‌هایی که به ستون فقرات متاستاز می‌دهند شامل موارد زیر است:
سرطان ریه
سرطان پستان
سرطان پروستات
سرطان کلیه
ملانوم (سرطان پوست)
محل رشد تومور در ستون فقرات
تومورهای ستون فقرات از نظر محل رشد به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- تومورهای داخل نخاع (Intramedullary):
این تومورها در داخل بافت نخاع رشد می‌کنند. آستروسیتوما و اپندیموما نمونه‌های شایع این گروه هستند.
- تومورهای خارج از نخاع اما درون کانال نخاعی (Intradural-Extramedullary):
این تومورها معمولاً خوش‌خیم هستند و از غشاهای محافظ نخاع (مننژ) یا اعصاب نخاعی منشأ می‌گیرند. مننژیوما و شوآنوم نمونه‌های شایع این گروه هستند.
- تومورهای خارج از غلاف نخاع (Extradural):
این تومورها عمدتاً بدخیم هستند و معمولاً ناشی از متاستاز سرطان‌های دیگر هستند.
علائم تومورهای ستون فقرات
علائم تومورهای ستون فقرات به محل، اندازه و نوع تومور بستگی دارد. علائم شایع شامل موارد زیر است:
درد مداوم در پشت یا گردن (که با استراحت بهبود نمی‌یابد)
ضعف عضلانی (در دست‌ها یا پاها)
اختلالات حرکتی (مانند ناتوانی در راه رفتن)
بی‌حسی و مورمور شدن (در اندام‌ها)
بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
کاهش حس در اندام‌ها
تشخیص تومورهای ستون فقرات
برای تشخیص تومورهای ستون فقرات از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
معاینه بالینی: ارزیابی قدرت عضلانی، تعادل و حس بیمار
تصویربرداری MRI: بهترین روش برای ارزیابی دقیق نخاع، اعصاب و بافت‌های نرم
سی‌تی اسکن (CT Scan): برای بررسی آسیب‌های استخوانی
نمونه‌برداری (بیوپسی): برای تعیین نوع سلول‌های تومور
درمان تومورهای ستون فقرات
- درمان جراحی:
جراحی معمولاً برای خارج کردن کامل یا جزئی تومور انجام می‌شود. در مواردی که تومور خوش‌خیم باشد، جراحی بهبودی کامل را به همراه دارد.
- پرتودرمانی:
درمان با اشعه برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد تومور به کار می‌رود.
- شیمی‌درمانی:
برای تومورهای بدخیم، به‌ویژه در موارد متاستاز، از داروهای ضدسرطان استفاده می‌شود.
- درمان دارویی:
داروهای ضدالتهابی و مسکن برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود.
پیش‌آگهی و بهبود
پیش‌آگهی بیماران به نوع، محل و میزان پیشرفت تومور بستگی دارد. تومورهای خوش‌خیم معمولاً با جراحی و درمان‌های تکمیلی بهبود می‌یابند. اما در موارد بدخیم، درمان به موقع و چندجانبه می‌تواند بقای بیمار را افزایش دهد.
نتیجه‌گیری
تومورهای ستون فقرات اگرچه نادر هستند، اما به دلیل اثر بر نخاع و اعصاب، اهمیت زیادی دارند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نقش حیاتی در بهبود عملکرد بیمار و جلوگیری از عوارض دائمی دارد. ترکیب درمان‌های جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی معمولاً بهترین نتایج را به همراه دارد.
صفحه ی رسمی اینستاگرام دکتر مسعود اعتدالی – بهترین متخصص کایروپراکتیک را دنبال کنید.
پروفایل دکتر مسعود اعتدالی (بهترین متخصص کایروپراکتیک اصفهان) در کلینیک 24