نقاط ماشه ای یا تریگر پوینت
اختلالات سیستم اسکلتی عضلانی یکی از شایعترین علل ناتوانی در میان افراد شاغل و سایر گروه های جمعیتی می باشد. سندرم درد میوفاشیال یک اختلال دردناک عضلانی می باشد که بعلت وجود نقاط ماشه ای متعدد ایجاد می گردد. این اختلال، از سندرم فیبرومیالژی که مشخصه آن نقاط حساس متعدد در بدن می باشد، متفاوت است.
نقاط ماشه ای (trigger points) به صورت نقاط کانونی و متعدد داخل گره های عضلانی قرار دارند که در صورت فشار بر روی آنها دردناک بوده و گاهی باعث ایجاد دردهای ارجاعی در سایر نقاط بدن، اختلال عملکرد حرکتی و بروز پدیده های اتونوم نیز می شوند. اندازه این نقاط از سایز کوچک به اندازه نخود تا بزرگ، متغیر می باشد. انقباض در فیبرهای عضلانی باعث تشکیل نوار سفت عضلانی می شود. به نقاط ماشه ای موجود در عضلات و پرده نازک پیرامون هر عضله که فاشیا نام دارند نقاط ماشه ای میوفاشیال گفته می‌شود.
تقسیم بندی نقاط ماشه ای
نقاط ماشه ای با توجه به خصوصیات بالینی خود، به دو گروه فعال و نهفته تقسیم می شوند. نقاط ماشه ای فعال باعث ایجاد درد در حالت استراحت می شوند و در هنگام معاینه و لمس دردناک بوده و باعث ایجاد دردهای ارجاعی با الگوی مشابه با دردهای قبلی بیمار می گردند. دردهای ارجاعی اغلب در ناحیه دورتر از منشا اولیه درد ایجاد می شوند، مثلا ممکن است نقاط ماشه ای در ناحیه گردن و یا شانه باعث ایجاد دردهای ارجاعی در دست و یا انگشتان شوند.
نقاط ماشه ای نهفته باعث درد به صورت خود به خودی نمی شوند و بیماران اغلب در صورت فشار بر روی این نقاط، درد را احساس می کنند. اما ممکن است باعث ایجاد ضعف و یا محدودیت حرکت عضلات و یا مفاصل شوند.
نکته مهم در معاینه بیماران دچار نقاط ماشه ای، ایجاد انقباض عضلانی گذرا (twitch response ) در صورت فشار بر روی این نقاط می باشد.
تفاوت اسپاسم عضلانی با نقاط ماشه ای چیست؟
در اسپاسم عضله ، انقباض غیرارادی در کل عضله وجود دارد اما در نقاط ماشه ای، تنها چندین فیبر عضلانی که بخش کمتری از کل عضله را تشکیل می دهند دچار فعالیت انقباضی می باشند.
معاینه بیماران با نقاط ماشه ای
پزشک در هنگام معاینه، عضلات بیمار را لمس می کند. در اغلب موارد در هنگام لمس عضلات، نقاطی دردناک با قوام سفت تر از عضلات اطراف وجود دارند. تشخیص نقاط ماشه ای براساس ایجاد دردی مشابه با دردهای قبلی بیمار در هنگام لمس و هم چنین بر اساس مشاهده و یا لمس پرش عضلانی (Twitch response) می باشد. از دیگر علایم بیماران ، انتشار درد به سایر نقاط در هنگام لمس می باشد. در شکل زیر نقاط ماشه ای در عضلات مختلف و هم چنین مسیر انتشار درد نشان داده شده است.
تشخیص نقاط ماشه ای به صورت بالینی بر اساس شرح حال بیمار و انجام معاینه فیزیکی کامل توسط پزشک بوده و نیاز به انجام روش های تصویربرداری و آزمایشگاهی روتین ندارد. با این حال در برخی مقالات از روش هایی مانند سونوگرافی، الکترومیوگرافی و بیوپسی عضلانی استفاده شده است.