علل درد لگن و باسن
مفصل ران یک مفصل گوی و حفرهای است که به حرکت پاها هنگام انجام فعالیتهای روزمرّهای چون راه رفتن و بالا و پایین رفتن از پلهها کمک میکند. این مفصل با وجود برخورداری از یک دامنه حرکتی مناسب، بسیار پایدار است و به ندرت، حتی پس از وارد شدن ضربهی شدید، دچار دررفتگی و درد شدید لگن و باسن میشود. گوی مفصل، که در اصل سر استخوان قسمتران (استخوان ران یا فمور) است، سر استخوان فمورال یا ران نامیده میشود و از حفرهی ایجاد شده توسط گودی لگن، با نام استابولوم یا حفره حقهای یاد میشود. روکش بافتی سختی، موسوم به کپسول، این مفصل را در میان میگیرد و استخوانهای آن را کنار یکدیگر نگه میدارد.
داخل این کپسول با مایع سینوویال پوشش مییابد که مواد مغذی را به غضروف میرساند و حرکت نرم و روان مفصل را امکانپذیر میسازد. چند عضله مفصل ران را حرکت میدهند و حرکات چرخشی و خمشی آن را ممکن میسازند. درد استخوان لگن و باسن بیماری است که در مردان و زنان به ویژه در بارداری و پس از زایمان ممکن است، رخ دهد. در صورت بروز درد استخوان لگن یا درد باسن که تسکین نیافته است، به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به نشانه ها و درمان آرتروز لگن می پردازیم.
علائم و نشانه ها
با توجه به عارضهی دامن زننده به درد این مفصل، احتمال دارد بیمار در یکی از نقاط زیر متحمل درد شود:
- درد ران پا
- درد داخل مفصل ران
- درد کشاله ران
- درد خارج مفصل ران
- درد لگن و باسن
گاهی اوقات درد قسمتهای دیگر بدن، برای مثال کمر یا کشاله ران (به دلیل بروز فتق)، در مفصل ران نیز منتشر میشود.تیر کشیدن کمرتا پاها از علائم درد سیاتیک می تواند باشد که خود این درد نشانه ای از یک بیماری دیگر می باشد. این درد به صورت دردی تیر کشنده از کمر تا ساق پا یا تا انتهای پا و یا بصورت درد لگن تا زانو و پا می باشد. احتمال دارد که درد، به ویژه در صورتی که منشأ آن آرتروز لگن باشد، هنگام انجام فعالیت تشدید شود. بیمار گاهی علاوه بر تحمل درد استخوان لگن با کاهش دامنهی حرکتی و درد لگن تا پاها نیز مواجه میشود و برخی به دلیل درد دائم مفصل ران به سختی راه میروند و لنگ لنگان گام برمیدارند.
علل
پاسخ این سوال که علت درد چیست؟ در اکثر موارد بسیار ساده است، برای نمونه علل درد باسن و لگن میتواند پیامد افراط در ورزش کردن باشد. این درد معولاً از التهاب یا کشیدگی بافتهای نرمی چون تاندون ناشی میشود و غالباً ظرف چند روز برطرف میگردد. اما لگن درد و طولانی مدت مفصل لگن در بیماری های خاص ریشه دارد. علل درد لگن ایجاد شده می تواند به دلیل بروز مشکل در مفصل ران نیز باشد. درد زانو گاهی اوقات تنها به علت درد کشاله ران است. این گونه دردها را، که بسیار متداول نیز هستند، در اصطلاح درد ارجاعی میگویند. درد در لگن یا بیرون مفصل ران نیز حس میشود، اگرچه درد باسن خود میتواند نتیجهی بروز بیماری در کمر باشد. علت درد لگن ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
آرتروز
شایعترین علت درد باسن یا درد لگن آرتروز، به ویژه استئوآرتریت یعنی گونه فرسایشی آرتروز است که به موازات بالا رفتن سن بروز مییابد.
شکستگیهای مفصل ران. عموماً سالمندان، به ویژه مبتلایان به پوکی استخوان که تراکم استخوانیاش کاهش یافته است، دچار این شکستگیها میشوندکه باید نسبت بهدرمان پوکی استخوان سریع اقدام کنند.
التهاب تاندون و بورس. بسیاری از تاندونهای اطراف مفصل ران عضلهها را به این مفصل اتصال میدهند. این تاندونها به سادگی در صورت استفاده بیش از اندازه یا شرکت در فعالیتهای سنگین ملتهب میشوند و منجر به بروز علت درد مفصل لگن و ران می شود.
فتق
فتق کشاله ران (اینگوینال) و فتق رانی (فمورال) باعث درد خارجی مفصل ران میشوند. بانوان در بارداری به دلیل افزایش فشار روی دیوارهی شکم مستعد ابتلا به فتق کشاله ران هستند.
بیماری زنانه
مشکلات کمر و پشت بدن و بیماریهای زنان. (درد استخوان لگن در زنان گاهی نتیجهی ابتلا به بیماریهای زنانه است.) اندومتریوز (رشد مخاط و پوشش رحم در جایی دیگر به جز رحم) موجب التهاب و درد باسن و درد لگن میشود که برخی از بانوان آن را به صورت درد مفصل ران توصیف میکنند. درد کمر، پشت بدن و ستون فقرات نیز منتشر میشود و به اطراف باسن و مفصل ران میرسد. سیاتیک، یا تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک، باعث بروز درد در پشت مفصل ران میشود، درد حاصل از سیاتیک از کمر شروع میشود و رو به سمت پایین در باسن و پا منتشر میگردد.
تشخیص
چنانچه درد در باسن پس از دو هفته یا بیشتر تسکین نیافت و یا تشدید شد، بهتر است هر چه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید. پزشک در ابتدا پرسشهایی را در زمینهی درد تجربه شده و حرکات تشدید کننده درد مطرح میکند. بروز درد هنگام خم کردن مفصل لگن برای بالا و پایین رفتن از پلهها و به ویژه زمان به پا کردن جوراب غالباً نشانه وجود مشکل در مفصل ران است. به علاوه لازم است پزشک را در جریان چگونگی شروع علائم، نحوه تأثیرگذاری آنها بر فعالیتهای روزانه و بروز یا عدم بروز درد ناحیه لگن در شب بگذارید.
سپس پزشک مفصل لگن را برای بررسی دامنه حرکتی آن معاینه میکند و به این ترتیب اطلاعات کافی را جهت طرحریزی برنامه درمان درد باسن به دست میآورد؛ اگر چه گاهی به منظور تشخیص بعضی بیماری ها انجام آزمایشهای دیگر نیز ضرورت مییابد. از جمله آزمایشهایی که ممکن است پزشک دستور انجام آنها را جهت ارزیابی درد باسن و لگن بدهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایشهای خون
- روشهای تصویربرداری MRI
- سی. تی. اسکن و پرتونگاری (اشعه ایکس)
چنانچه پزشک گمان کند که درد لگن از عفونت یا آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی ناشی میشود، انجام آزمایش خون مفید خواهد بود.